Ký Sự của cha Vachet : 7/11

Đức cha Lambert viếng thăm Đàng Trong lần đầu

Chương VII
Chuyện bách đạo

Từ một bà vợ.
Chúng tôi gặp khá nhiều khó khăn mới khám phá ra nguồn gốc đích thực về những tiếng đồn bách đạo. Đây là điều người ta kể ra.
Có một ông người ngoại đã trở lại đạo. Ông ta hết sức thúc đẩy bà vợ trở lại đạo như ông. Ông còn dọa nạt bà ta là ông sẽ bỏ bà, nếu bà không nghe lời xin của ông. Con mụ đáng thương này, chẳng suy tính chi hơn, nổi tam bành mụ lên. Theo cơn giận dỗi, mụ đi gặp vị quan trấn thủ xứ Ca Chàm là nhân vật quan trọng hàng thứ ba của đất nước. Sau khi nộp đơn kêu trách ông chồng của mụ rồi, mụ không tiếc lời bài xích cái giáo phái những người Kitô hữu. Mụ nói rằng nếu người ta không chữa trị sớm nhất có thể, thì mọi người sẽ theo cái đạo giáo mới này hết, rằng bây giờ người ta chẳng sợ gì khi tụ họp công khai mà đọc kinh thờ kính Đức Chúa Trời, rằng người ta tổ chức những buổi hội họp khắp nơi rất đông đảo, coi thường các lệnh truyền của nhà vua. Mụ ta nói thêm rằng nếu người ta không xử lý cho mụ theo đơn kiện của mụ, thì mụ dứt khoát sẽ lên tận triều đình để xin xử án, mà ở đó thì chắc chắn là mụ sẽ không bị từ chối.
Nhưng khi mụ thấy người ta chẳng có nghe lời mụ cách tích cực lắm, thì mụ cảm thấy như bị châm bị chích. Mụ tức tốc lên đường đi Sinoa (Huế) nơi nhà vua thường ở, tuyên bố rằng mụ sẽ không bỏ qua bất kỳ sự gì để thành công ý đồ của mụ.

Bách đạo.
Mấy ngày sau đó, vị quan trấn thủ (xứ Ca Chàm) suy nghĩ rằng người ta có thể dễ dàng tâu chuyện lên nhà vua, có thể có những kẻ sẽ làm môi giới trong triều đình, về ấn tượng do những lời của mụ đàn bà đang điên giận này có thể tạo ra, và biết đâu mụ ta lại chẳng tìm được nơi tựa chống lại bản thân ông. Do đó, vì chính trị, ông quyết định ngăn ngừa trước hậu quả của sự vu khống, ông cho ngược đãi một vài giáo hữu, phản bội lại danh dự và lương tâm của ông vì phần ích gia sản riêng. Ông cho phép lính tráng của ông bắt bỏ tù tất cả những ai rơi vào tay chúng. Cái hy vọng kiếm được lợi lộc trong những chuyện bắt bớ tương tự kích động chúng và chúng đã dễ dàng bỏ tù 30 người, cả đàn ông, đàn bà và trẻ con, suốt gần 30 ngày trời trong cảnh rất khốn cùng.
Tuy nhiên, có tin là mụ đàn bà đó đã không xin được phép vào chầu vua. Và nhà vua bận việc chiến tranh chống xứ Đàng Ngoài không những mới đây vừa từ chối những khiếu nại khác chống người có đạo, mà còn xé bỏ và chà đạp dưới chân một vài đơn kiện tụng của những kẻ thù chống đạo nữa. Ngay khi vị quan trấn hay tin trên, ông truyền trả tự do cho tất cả các kẻ bị cầm tù. Nhưng lính tráng thì lại không muốn vâng lời, chờ người ta thỏa mãn lòng ham hố của chúng. Chúng biết người ta cần chúng trong vương quốc này nên đã tìm lợi lộc riêng tư tới độ ngạo mạn. Thường rất hay xảy ra là các cấp trên buộc lòng phải nhắm mắt trước hàng ngàn những quân phản nghịch nhỏ ở các nơi khác, không hề trừng phạt họ. Do đó, để vừa lòng chúng, vị quan trấn đồng ý cho chúng rút tỉa nơi những tù nhân tất cả những gì chúng có thể rút tỉa được. Hơn nữa, ông còn hứa với chúng sẽ phạt vạ nặng những kẻ nào bị bắt với ảnh tượng đạo thánh.

Một nhân chứng đức tin.
Chúng đã không quên sử dụng phép tắc mà người ta đã ban cho chúng. Phần lớn những người bị tù ngục xiềng xích đều bị đánh đòn và chỉ được tha về nhờ tiền bạc đút lót. Có một người trong các người khác tỏ ra lòng nhiệt thành cách rất đáng ca ngợi. Bởi vì, mặc dù chỉ có mình anh ta mới chuộc mình ra như kẻ khác, anh ta lại không muốn cho lính tráng thứ gì cả. Anh luôn phản kháng rằng ở tù vì Chúa Giêsu Kitô là một vinh dự quá lớn, nên không thể giải quyết bằng cách tìm phương tiện để ra khỏi tù.
Anh giáo hữu quả cảm này là con trai của một người đã chịu tử đạo. Anh tên là Michel. Khi anh bị bắt, người ta đã tìm thấy trong giỏ đồ của anh những cỗ tràng hạt, hình đạo, ảnh đeo và sách đạo đức viết bằng tiếng bản xứ. Người ta hỏi anh làm gì với những thứ đó. Người ta bảo anh phải từ bỏ dứt khoát những thứ đó đi, và nếu anh ta không chịu làm thế, người ta sẽ chặt đầu anh. Nhưng thay vì sợ hãi, anh hiên ngang trả lời rằng món đồ nhỏ mà người ta đã bắt được đó là phần di sản duy nhất và quý giá mà thân phụ của anh đã để lại cho anh khi ông chịu chết vì đức tin. Đối với anh, đó là phần thừa tự quá giầu có nên anh không thể từ chối được. Anh biết rõ giá trị di sản đó. Anh nghĩ rằng không có kho tàng nào đủ quý báu để mua di sản đó được, nếu anh muốn bán. Anh cũng không nghĩ rằng có những tra tấn nào đủ tàn nhẫn khiến anh thay đổi tôn giáo, nếu người ta muốn cưỡng bức anh. Phần còn lại, người ta sẽ làm anh rất hài lòng khi người ta thực hiện những lời người ta đe dọa, đừng mong anh loại bỏ khỏi con tim của anh những tình cảm mà ơn thánh đã ghi sâu dấu vết trong đó. Tất cả niềm vui của anh là được chịu đau khổ và chịu chết như thân phụ của anh, tại vì cũng như thân phụ của anh, anh hy vọng tìm thấy một cuộc sống bất tử ngay trong chính cái chết.

Khổ hình.
Người ta bắt bẻ anh rằng không phải nói dông dài, nhưng phải xem cái gọi là lòng quả cảm đó có vững cho tới cùng chăng, rằng không như anh nghĩ đâu, đừng tin là chỉ đưa đầu ra là xong, cái khổ hình quá nhẹ nhàng, nhưng trước khi tới chỗ ấy, anh phải sẵn sàng mà chịu những khổ hình khác.
Trước hết, người ta bắt đầu bằng hình khổ đói và khát. Người ta để anh trọn bốn ngày trời không cho ăn cho uống. Và để tăng cái cực hình anh lên, người ta bầy ra ăn uống ngon lành trước mặt anh. Lúc thì người ta bảo anh với vẻ đồng cảm rằng chính anh là người quyết định nhập tiệc hay không, anh chỉ cần nói một tiếng là sẽ không thiếu thốn sự chi. Lúc thì với những lời nguyền rủa dữ tợn và những chế nhạo ác liệt, người ta coi anh như kẻ điên và tàn nhẫn thích tự sát hại chính mình bởi tính ngoan cố dại khùng, hơn là cứu lấy đời mình bằng những điều kiện mà một người khôn ngoan hẳn sẽ chấp nhận.
Nhưng vì anh đói khát vô cùng ơn cứu độ vĩnh cửu của anh hơn là sự giải thoát tạm thời, và khao khát nguồn thác hoan lạc thiên quốc hơn tất cả những rượu ngọt trần gian, chẳng sự gì có thể lay chuyển anh được. Anh chống trả lại tất cả những cám dỗ ấy bằng thái độ khinh thường cuộc sống và bằng lòng ước ao nồng cháy vinh quang Thiên Đàng. Anh để lòng hướng về những sự ấy hơn là bận tâm về những khổ ải anh đang chịu.

Tha về.
Tuy nhiên, giáo dân sợ cái kiên cường của anh lại làm người ta thêm tàn ác nhiều hơn nữa. Họ quyên góp rộng rãi và đến trao cho anh, van xin anh hãy dùng đó để thoát ra khỏi tay những kẻ bách hại anh. Nhưng anh nhất định giữ vững quyết tâm anh hùng mà anh đã theo. Anh nói :
« Không, không. Tôi sẽ không bao giờ bằng lòng cho người ta thả tôi ra theo đường lối này. Quý vị có thể chia cho những người nghèo số tiền mà quý vị trao tặng cho tôi đây. Còn về những gì liên quan đến tôi, hãy để một mình Thiên Chúa hành động. Tôi ở đây là vì lệnh của Ngài. Và nếu tôi ra, thì cũng chỉ do lệnh của Ngài mà tôi phải ra. »
Lính tráng đã hành hạ anh thì sợ anh chết vì cùng cực, tại vì chúng đã tự ý hành động, không có phép từ nhà vua, và có thể còn ngoài ý muốn của vị quan trấn nữa. Bởi thế, vài ngày hôm sau, chúng cho anh ta ăn một chút. Thất vọng vì không rút tỉa được gì nơi anh, chúng bắt anh trả giá sự tự do bằng một trận mưa đòn trên khắp thân thể anh, một cách cực kỳ vô nhân đạo. Trong khi đó, vị anh hùng cao cả cám tạ Thiên Chúa bằng trọn tâm hồn mình. Và người ta có thể nói rằng nếu anh có chi đó không vui, thì đó là anh thấy mình không bị nghiền nát dưới roi đòn, nhưng đúng hơn, là đã không dâng hiến đến giọt máu cuối cùng và không được chết đi trong cơn khổ nạn.
Người ta có thể thấy qua gương sáng này một khuôn mẫu vinh hiển về lòng dũng cảm của các người Đàng Trong đã theo đạo. Và người ta có thể qua đó xét thấy sức mạnh của ân sủng trong Giáo Hội sơ sinh này. Thật là một niềm an ủi cho chúng tôi được thấy giữa chốn lương giáo này, ở tận cùng thế giới, những kẻ có thể gần như đi song song với những tâm hồn cao thượng của Giáo Hội sơ khai. Chúng ta phải làm gì đây để vun trồng mảnh đất mà người ta đã thưởng nếm được những hoa trái tuyệt diệu và người ta còn hy vọng sẽ gặt hái được nhiều hoa trái khác nữa ?
<>