Khi Đc Lambert sang Đàng Trong lần thứ nhất thì mang theo hai thừa sai người Pháp là cha Mahot và cha Vachet. Một trong hai thừa sai này là cha Vachet đã viết một bản tường thuật khá tỉ mỉ về chuyến đi, và bản tường thuật ấy đã được Hội Thừa Sai Paris xuất bản thành sách vào năm 1680 :
Relation des Missions et des Voyages des Evesques Vicaires Apostoliques, et de leurs Ecclesiastiques ès Années 1672, 1673, 1674 et 1675.
(Paris, Charles Angot, 1680).
Trong tập sách trên, tường trình chuyến đi mục vụ của Đức cha Lambert tại Đàng Trong năm 1671-1672 nằm ở trang 1-57. Cha Launay đã tái bản lại tường thuật ấy trong sách :
Histoire de la mission de Cochinchine. Documents historiques, tome 1.
(Paris, Téqui, 1923, trang 78-117).
Chúng ta hiểu rằng bài tường thuật trên của cha Vachet được coi là trực tiếp, tức được viết ra vào quãng những năm 1672-1673 tại Xiêm La. Sau này, khi về hưu ở Paris, cha Vachet sẽ viết nhiều tập hồi ký khác, trong đó ngài cũng kể lại chuyến đi Đàng Trong năm 1671-1672. Những trang hồi ký đó sẽ cho thêm một số chi tiết bổ túc vào tường thuật đã xuất bản.
Theo lời kể của cha Vachet, Đc Lambert cùng đoàn thừa sai rời chủng viện Thánh Giuse tại kinh đô Ajuthia lên thuyền đi Đàng Trong vào ngày 20.7.1671.
Ba ngày sau, con thuyền ra tới cửa biển tại Băng Cốc.
Mười lăm ngày sau đó, họ gặp bão, con thuyền bị xô dạt vào bãi biển.Ngày 16.8, họ rời được đất liền tiếp tục hải hành.
Tám ngày sau, họ nhìn thấy cửa biển xứ Cam Bốt.
Họ thoát được tàu cướp biển người Hoa ngoài khơi xứ Chàm (vùng Phan Thiết).
Tới được biển Đàng Trong, « chúng tôi chọn một nơi an toàn để cập vào bờ lúc ban đêm và một cách kín đáo. Một trong các linh mục người Việt đi đưa tin chúng tôi tới cho một vài giáo dân đầu mục hay. Ngày hôm sau, cha trở lại vào khoảng 10 giờ sáng, cùng với một thầy giảng và một kẻ giảng và hai người khác của một làng tên là Lâm Tuyền. » (Relation…, tr. 10).
« Vào quãng 7 giờ tối, chúng tôi rời thuyền đi xa biển một dặm đường tới nhà một giáo dân là người đã tới gặp chúng tôi. » (Relation…, tr. 10).
Như thế là Đc Lambert đã đặt chân lên đất Đàng Trong ngày 01.9.1671, tại xứ Lâm Tuyền, Nha Trang.
Đc Lambert sẽ đặt cha Mahot và cha Luca Bền ở lại đây để lo việc đạo.
Khi rời Lâm Tuyền, Đc Lambert cùng cha Vachet và cha Giuse Trang lần lượt tới thăm giáo dân tại Nha Ru, Phủ Mới, rồi Nước Mặn.
Tại Nước Mặn, Đc Lambert bị đau liệt giường suốt 6 tuần lễ, cha Vachet đã phải ban phép xức dầu kẻ liệt cho ngài.
Ngày 1.11, lễ Các Thánh, Đc Lambert rời Nước Mặn, lên đường hướng về tỉnh Quảng Nghĩa (Quảng Ngãi).
Sau 8 ngày đi bộ, họ tới nơi. Tại đây, có 3 giáo xứ khác nhau : giáo xứ Đức Mẹ ở An Chỉ, giáo xứ Thánh Gia ở Bào Tây và giáo xứ Chu Mê. Đức cha lưu trú tại Chu Mê.
Nhưng vì tiếng đồn đại có cuộc bách đạo, Đc Lambert phải bỏ Chu Mê, « rút lui ra xa nơi đó một dặm đường, vào nhà một bà góa tên gọi là Lucia, và là bà cô của người mà ngài đã cư ngụ trước đó. » (Relation…, tr. 29).
Chính tại nhà bà Lucia này mà Đc Lambert đã lập nhà dòng Mến Thánh Giá đầu tiên cho giáo phận Đàng Trong. Chúng tôi đã dịch thuật câu chuyện lập dòng này do cha Vachet kể lại trong :
Mến Thánh Giá thế kỷ 17
(Toulouse, 1996, chương 4)
Sau chuyện trên, cha Vachet kể tiếp :
« Ngày lễ Giáng Sinh đến gần, các giáo dân nhà thờ Bình Sung nơi mà thi hài của cha Hainques an nghỉ, đã cử các thầy giảng và vài người trong các giáo hữu vị vọng của họ đại diện đến gặp Đc Bêrytê xin ngài tới cư ngụ nơi họ vào dịp Lễ [Giáng Sinh] và thăm viếng ngôi mộ của người đã hiến dâng đời mình để mở đường lên Trời cho họ. Đức cha đã không làm khó khăn gì khi ban một ân huệ mà chính ngài đã quyết định như thế ngay trước khi họ đến ngỏ lời xin với ngài ; và ngài đã quy định với các vị đại diện trên ngày người ta sẽ đến đón ngài ra khỏi tỉnh Quảng Nghĩa. » (Relation…, tr. 39).
Nếu chỉ căn cứ vào đoạn tường thuật trên của cha Vachet, chúng ta phải nhận thấy rằng Đc Lambert đã lập nhà dòng Mến Thánh Giá tại An Chỉ trước Lễ Giáng Sinh năm 1671.
Rồi khi tới ngày rời Quảng Nghĩa để lên đường đi đến giáo xứ Bình Sung cùng với cha Giuse Trang, Đc Lambert đã để cha Vachet ở lại Quảng Nghĩa hầu cha này « ban các phép bí tích cho tới ngày lễ Hiển Linh » (Relation…, tr. 40).
Phần Đức cha, ngài sẽ đến và ở lại Bình Sung suốt mười ngày trời. Chiều ngày lễ Hiển Linh, cha Vachet tới Bình Sung để cùng Đc Lambert và cha Giuse Trang chuẩn bị lên đường đi Hội An.
(kể theo cha Vachet)
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire