Nén hương trầm
ngày 28-01-2024
lundi 22 janvier 2024
dimanche 21 janvier 2024
vendredi 5 janvier 2024
1844-2024
180 năm
giáo phận Qui Nhơn
giáo phận Sài Gòn
https://catechesis.net/180-nam-tay-dang-trong-va-dong-dang-trong/
mardi 19 décembre 2023
Ký Sự Đức cha Lambert de la Motte
Ký Sự Đức cha Lambert de la Motte
Lời giới thiệu tổng quát
Sau nhiều năm dài nghiên cứu, chúng tôi đã xuất bản những Ký Sự của Đức cha
Pierre Lambert de la Motte, tiếng Pháp và tiếng Latinh, trong tập Relations, Mgr Lambert de la Motte vào năm 2022 (khổ A4, gồm 269 trang). Và
hôm nay, chúng tôi cho chào đời bản dịch những Ký Sự trên.
Để thực hiện được công việc sưu tầm, tìm
hiểu, dịch thuật, chú giải và chia sẻ này, chúng tôi đã nhận được sự ân cần
giúp đỡ của rất nhiều người. Chúng tôi
xin kính dâng lời cám ơn chân thành đến tất cả quý ân nhân này, còn sống hoặc
đã qua đời.
Gần 1.000 trang bút tích các Ký Sự đây là những sử liệu giúp các nhà
nghiên cứu hiểu chính xác hơn về Đức cha Lambert de la Motte. Ngài được gọi
cách rất xứng đáng là người cha của hàng giáo sĩ Việt Nam, là đấng sáng lập
dòng Mến Thánh Giá và hiệp hội Tín Hữu Mến Thánh Giá.
Ngoài những Ký Sự, vị Đại diện Tông tòa
đầu tiên của Đàng Trong còn để lại 135 lá thư tiếng Pháp, 56 lá thư tiếng
Latinh, một tập Nhật Ký và nhiều tài liệu khác, ví dụ : hồ sơ tòa án cấp
giáo phận về các vị tử đạo Đàng Trong (1673), di chúc (1675), v.v. Tổng cộng,
ngày nay người ta còn có thể tìm lại gần 3.000 trang bút tích của ngài, lưu giữ
tại Paris và tại Rôma.
Chúng tôi hân hạnh giới thiệu bản dịch
những Ký Sự này của Đức cha Lambert de la Motte và chân thành cám ơn sự đón
nhận của quý vị.
Đào Quang Toản,
Mùa Vọng năm 2023
lundi 14 août 2023
Nghe thu âm
Nghe thu âm 230811
Kính thưa các Sơ,
Để đáp lại yêu cầu của quý Sơ, tôi đã
nghe những thu âm của các Sơ gửi và nay xin chia sẻ vài nhận xét cá nhân của
tôi về bài thuyết trình của cha Nguyễn Thanh Tùng, chủ đề : « Hiệp
thông theo tinh thần của Đức cha Pierre Lambert ».
Chúng ta chỉ tìm bảo vệ
sự thật về ĐC Lambert mà thôi.
P. Toản
Nhận định chung :
- Cha nói
năng lưu loát, hùng hồn, tạo cảm tưởng cha có xác tín và thông thái.
- Nhưng
cha sai lầm về nhiều chi tiết lịch sử.
- Cha dùng
nhiều trí tưởng tượng riêng để giải thích sự kiện lịch sử, gây lệch lạc ý nghĩa
đích thực.
- Cha trích
dẫn cả cái sai lầm của người khác mà không biết hay không có khả năng chỉnh
sửa.
- Cha không
thể hiện được chủ đề đưa ra và lạc đề tại nhiều đoạn rất dài.
- Sử gia
Jacques-Charles de Brisacier được cha nhìn nhận và sử dụng khá nhiều. Tiếc là cha
lại rất ít trích dẫn lời ĐC Lambert.
- Thực
sự, có vẻ cha không hiểu biết nhiều về ĐC Lambert.
&
Rất nhiều chi tiết không chính xác :
« cậu
giúp lễ » : không có chuyện này.
Ngài
sinh ngày 28 tháng một năm 1624, chứ
không phải « ngày 28 tháng giêng năm
1624 ». (Lưu ý khác biệt giữa dương lịch và âm lịch, vì trong dương lịch
không có tháng giêng).
« Con
cũng nghi ngờ : lúc ngài sinh ra, làm sao ngài nhớ được, không có chứng
từ, khai sinh… » : cha đã đặt vấn đề một cách kỳ cục, vô lý, với lời
giải thích và lý luận ấu trĩ. Tại sao lại không nghĩ tới việc ngài đã ghi danh
đi học, vào nghề nghiệp, chịu chức thánh, v.v. ? Và phải biết rằng hồi đó
chưa có giấy khai sinh, và sổ rửa tội của ngài tại nhà thờ St Jacques đã bị bom
Đồng Minh phá hủy vào đêm ngày 6 rạng ngày 7 tháng 6 năm 1944, giữa cuộc Thế
Chiến thứ II.[1]
« ơn
thần bí » : lúc còn trẻ 9 tuổi, ngài không nhận được, nhưng chỉ thể
hiện ra.
« một
cái đặc sủng = một cái ơn tiền định » : sai về giáo lý. Vì đặc sủng
thì khác với tiền định.
« ngài
chịu ảnh hưởng rất sâu xa bởi các linh mục dòng Tên » : cần nêu ra
những chứng cớ cụ thể, vì có vẻ đây là điều không có thực.
« Cha
Julien Hayneuve đã ảnh hưởng rất nhiều trên Pierre Lambert de la Motte » :
sai lầm. Lại không đưa ra một chứng minh nào cho điều nêu ra.
« Cuốn
Gương Chúa Giêsu là sách gối đầu giường của Pierre Lambert de la
Motte » : Không hề gặp một bằng chứng khách quan nào về điều này nơi
ĐC Lambert.
« Thiên
Chúa tiền định… » : một ý tưởng rất nguy hiểm về giáo lý. Tại đây,
rất cần phải giải thích rõ ràng hơn và quân bình hơn giữa sự tiền định của
Thiên Chúa và sự tự do của con người.
« ngay
từ bé, [Lambert] đã được tiếp cận với nền thần học linh đạo Mến Thánh Giá do
cha linh hướng [Julien Hayneuve] mình hướng dẫn » : giàu trí tưởng
tượng, xa cách sự thực. Cần lưu ý rằng cha Hayneuve chỉ là linh hướng của
Lambert lúc Lambert làm thẩm phán, từ khi 22 tuổi.
Cha linh
hướng Simon Hallé : có vẻ thuyết trình viên không biết cha Hallé qua đời
lúc nào nên mới nói Lambert theo cha Hallé « hầu như cho đến cuối cuộc đời của ngài ». (Cha
Hallé qua đời năm 1672, tức 7 năm trước khi Lambert từ trần).
Có vẻ
lẫn lộn thứ tự thời gian giữa cuộc tĩnh tâm 40 ngày tại chủng viện của thánh
Jean Eudes (tháng 11.1655) và cuộc hành hương khổ nhục tới Rennes (tháng 7-8.1655).[2]
« Đặt
nền móng cho trường Sư Huynh Lasan
mà sau này ngài bàn giao lại cho
thánh Gioan de la Salle từ trung tâm cứu
tế Rouen của ngài » : sai lầm và lẫn lộn. Kỳ cục. Trình bày không
sáng sủa, không hợp lý. (Thánh Gioan de la Salle sinh năm 1651 tại Reims, làm
linh mục năm 1678, lập dòng Lasan năm 1684. Nghĩa là khi Lambert rời Pháp năm
1660, Gioan de la Salle mới lên 9 tuổi và đang sống cách xa Rouen khoảng
250 km).
« …
nghe biết Đức Alexandre VII cho tái lập
lại cái dự án truyền giáo gửi GM đến VN… » : sai. Vì chỉ sau khi
năm linh mục Pháp thỉnh nguyện (ngày 17.7.1657), ĐGH Alexandre VII mới nhận lại
dự án nói trên.[3]
« ngay
từ khi còn ở Paris… đã chuẩn bị cho
cái tiến trình thành lập chủng viện
Hội Thừa Sai và sau này nó là Hội
Thừa Sai Paris » : sai lầm và lẫn lộn. Cần thu thập nhiều sử liệu hơn
để biết chuyện này đã xảy ra tại Rôma năm 1657-1658[4].
Cần phân biệt chủng viện Hội Thừa Sai (tòa nhà) và Hội Thừa Sai (tổ chức).
« Trong
[chủng viện] Hội Thừa Sai Paris, chân dung của cha Alexandre de Rhodes được đặt
một cách trang trọng là người của Dòng Tên, như là kẻ thù của người Pháp trong truyền giáo » : Đúng là một
nhận định hồ đồ, sai lầm, vơ đũa cả nắm. Chỉ có thể nói cha Đắc Lộ là kẻ thù
của triều đình Bồ Đào Nha mà thôi.
« Ông
linh mục dòng Tên Fragoso… » :
nói hăng hái quá nên lỡ trớn lẫn lộn lung tung (tới hai, ba lần). Vì cha Louis
Fragoso là tu sĩ linh mục dòng Đa Minh, người Bồ Đào Nha.
« Giáo
phận Đàng Trong bao gồm vùng vương
quốc Đàng Trong, nước Campuchia và năm tỉnh ở Trung Quốc. Giáo phận Đàng Ngoài gồm vương quốc Đàng Ngoài, nước Lào và
năm tỉnh ở Trung Quốc » : một hiểu lầm kỳ cục. Thuyết trình viên
không phân biệt được quyền tài phán
của hai ĐC Lambert và Pallu với lãnh thổ
của các giáo phận khác nhau.
« Dự
án… ĐC Pallu chưa gia nhập vào cái gọi là hội
dòng Thánh Giá, hay là hội tông đồ
truyền giáo này… Các thừa sai lần lượt khấn giữ… trong Hội dòng Tông đồ,
Hội dòng Thánh Giá… » : Lịch sử chỉ có Hội Dòng Tông Đồ, không có Hội
dòng Tông đồ Truyền giáo hay Hội dòng Thánh giá. Mặt khác, chỉ có bốn vị khấn
vào Hội Dòng Tông Đồ mà thôi, không phải tất cả « các thừa sai lần lượt
khấn giữ ».
« đã
ba năm rồi, chúng tôi ở đây sống
khắc khổ… » [Trích dẫn cha Vachet] : Cha Vachet luôn bị mang tiếng
là viết theo cảm tính, phóng đại, không chính xác. Đúng theo sử liệu thì ĐC
Lambert, ĐC Pallu, cha Deydier và cha Laneau đã tuyên khấn vào Hội Dòng Tông Đồ
ngày 06.01.1665. Nay, vào đầu tháng 7.1671, ĐC Lambert nhận tin từ chối của Tòa
Thánh. Như vậy, không phải là 3 năm,
nhưng phải là trên 6 năm.
Cha Đắc Lộ từ chối làm giám mục cho VN vì
những lý do riêng tư của cha Đắc Lộ, cách riêng đối với các đồng nghiệp dòng
Tên. Thật là sai lầm khi thuyết trình viên lý luận hay suy diễn là do liên quan
tới quyền bảo trợ truyền giáo Bồ Đào Nha. Nếu thuyết trình viên có được lá thư
từ chối làm giám mục của cha Đắc Lộ gửi thư ký Thánh bộ ngày đó (bằng tiếng
Latinh) thì hay quá, vì cha sẽ biết được sự thật và giúp nhiều người biết được
sự thật.[5].
« …
ĐC Lambert sợ cái vạ tuyệt thông
thành sự và sợ xuống hỏa ngục mất linh hồn… Xin Tòa Thánh giải quyết nếu như bị
vạ tuyệt thông thì giải cái vạ tuyệt thông cho ngài. » : Cách suy
diễn này quá tầm thường, trẻ con, vì thiếu sử liệu làm nền tảng vững chắc, không
khám phá đúng đắn sự kiện và con người đích thực rất cao quý của ĐC Lambert
trong biến cố này.[6]
< >
Paris, ngày 13.8.2023
PJD
[1] Xem Đào Quang Toản, Đặc sủng Mến Thánh Giá : Bài 3 : Thời nhỏ.
[2] Jacques-Charles de Brisacier, Vie de Mgr Lamothe Lambert, đoạn 45-58 (hành hương Rennes) ; đoạn 65-66 (tĩnh tâm tại Coutances).
[3] Xem Adrien Launay, Documents
historiques relatifs à
[4] Jacques-Charles de Brisacier, op. cit., đoạn 169.
[5] AMEP, vol. 200, p. 13.
[6] Hãy xem phản ứng rất cao cả và thánh thiện của ĐC Lambert khi bị vạ tuyệt thông từ cha Fragoso : Ký Sự, AMEP, vol. 121, p. 733 ; vol. 876, p. 463 (Thư của ĐC Lambert gửi cha Fragoso).
Cha Đắc Lộ từ chối làm giám mục tại Việt Nam
Ngày 27/06/1649, cha Đắc Lộ (Alexandre de Rhodes) tới Rôma. Cha sẽ tận lực vận động xin Tòa Thánh gửi một giám mục sang Việt Nam lập hàng giáo sĩ bản xứ. Khoảng giữa năm 1652, Tòa Thánh đề nghị cha làm giám mục cho Việt Nam. Cha Đắc Lộ từ chối. Sau đây là lá thư từ chối của cha.
Thư
gửi vị thư ký Thánh Bộ Truyền Bá Đức Tin
1652[1]
Kính thưa Đức Ông rất đáng kính,[2]
Đến Rôma cách đây hai năm, con đã trình bày ngay cho Đức
Thánh Cha, Đại Diện Đức Kitô tại trần gian, tình trạng Giáo Hội Việt Nam và con
đã báo cho Đức Thánh Cha biết cần phải sai các mục tử đến chăm sóc đoàn chiên của
Đức Kitô nơi những vùng đất xa xôi ấy. Lúc đấy, Đức Thánh Cha đã ủy thác cho
con đi thương lượng việc này với các Đức Hồng y đáng kính của Thánh bộ Truyền
bá Đức tin. Đó là điều con đã làm cho tới bây giờ, để đáp lại mệnh lệnh của Đức
Thánh Cha, bằng cách diễn tả nhu cầu cực cấp bách của các vùng đất trên. Vì vậy,
con đã thường xuyên bàn thảo chuyện này với Đức Ông, hy vọng rằng nhờ Thánh Bộ,
sự cứu giúp thiêng liêng sẽ được đem đến cho Giáo Hội sơ khai đấy. Trong khi
con lo làm tròn phận vụ này cách chân thành, con được biết qua những người đáng
tin cậy rằng ai đó đã có ý nâng con lên chức giám mục. Không cách nào, việc này
lại hợp lý được.
Thứ
nhất, để mang một gánh nặng như vậy, con hoàn toàn không đủ sức.
Con thưa điều này, không phải vì khiêm nhường, nhưng vì sự thật trước Thiên
Chúa. Quả thật, con không có được các nhân đức cần thiết cho công việc này và
con lại đầy dẫy những tật xấu và lầm lỗi không kể xiết, khiến con tuyệt đối
không có khả năng nhận một phẩm tước như vậy. Chỉ có các thánh mới có khả năng
nhận chức phẩm này, Thánh Bộ biết các vị ấy rất rõ. Các vị ấy có sẵn tất cả các
nhân đức mà con tự nhận mình không có ; trái lại, con thú nhận mình còn
mang rất nhiều khiếm khuyết.
Thứ
hai là con thiếu sự khôn ngoan tinh thần cần thiết để cai quản
vô số các linh hồn đó, giúp các tín hữu được kiên vững trong đức tin và đưa vào
đức tin nhiều linh hồn khác. Chính vì lẽ này, phải chọn lựa những người rất
khôn ngoan trong Chúa để gìn giữ và phát triển công trình của Thiên Chúa.
Thứ
ba, để bảo vệ danh dự của cá nhân con, điều cần là Thánh Bộ
đừng thăng tiến con, ít nữa là trong dịp này. Do sự kiện con thường hay trao đổi
vấn đề với Thánh Bộ, người ta sẽ đánh giá cách chính đáng rằng con làm việc để
thăng tiến cá nhân mình. Đây là điều dứt khoát phản nghịch lại luật lệ Hội Dòng
chúng con và lời khấn của tất cả các tu sĩ Hội Dòng chúng con là không tìm kiếm
một phẩm tước nào, cách trực tiếp hay gián tiếp. Không ai mà lại không biết đến
những thương lượng của con với Thánh Bộ, hậu quả sẽ là một xì căng đan rất lớn
trong Hội Dòng chúng con nếu con được bổ nhiệm, vì người ta sẽ nghĩ con tìm sự
bổ nhiệm này cho chính mình.
Thứ
tư, chắc sẽ xẩy ra rằng nhiều thợ giỏi giang mà Thiên Chúa gọi
vun trồng vườn nho này, thấy con được thăng tiến lên chức giám mục, sẽ bỏ rơi
ơn gọi của họ, gây thiệt hại cho Giáo Hội Việt Nam. Bởi vì không có sự giúp đỡ
của các người thợ tài ba, các giám mục không thể làm gì cho ơn cứu rỗi của các
linh hồn.
Thứ
năm, sự thăng tiến này sẽ cản đường con bỏ công sức ra vì ích
lợi của Giáo Hội sơ khai đó. Không là giám mục, con có thể dễ dàng làm việc. Được
nâng lên giám mục, con sẽ không thể làm việc được nữa, bằng chính sức mình hay
với sự hợp tác của các cha cùng Hội Dòng, vì các ngài sẵn sàng giúp con trong
trường hợp thứ nhất, nhưng không trong trường hợp thứ hai.
Chính vì vậy, nhờ lòng nhân lành của Đức Giêsu Kitô Chúa
chúng ta, con khẩn khoản xin Đức Ông, với nhiệt tâm hăng say của Đức Ông trong
việc khai sinh Giáo Hội Việt Nam, hãy tránh gánh nặng này cho con là kẻ vô năng
và bất xứng. Xin Đức Ông hãy trao phó cho những người nhân đức và có khả năng
gánh vác, vì danh dự và vinh quang của Thiên Chúa rất nhân lành và rất cao cả,
và vì ích lợi lớn lao của các linh hồn người Việt Nam.
Nếu Đức Ông nhận lời xin của con, con sẽ mãi mãi là người
tận tâm với Đức Ông rất đáng kính như vị ân nhân cao trọng của con vậy.
Trong Đức Kitô, người đầy tớ rất khiêm nhường của Đức Ông
rất đáng kính,
Đắc Lộ.
*
[1] Bản tiếng Latinh trong AMEP, tập 200, tr. 13. Bản dịch tiếng Pháp trong H. Sy, La Société des Missions Étrangères. Les débuts : 1653-1663, Paris, éd. Églises d’Asie, 1998, tr. 45-47.
[2] Vị thư ký Thánh Bộ Truyền Bá Đức Tin vào thời kỳ này là Denys Massari (1649-1657). Các sử gia Pháp đều gọi vị thư ký Massari là « Monseigneur », nhưng không cho biết rõ phẩm chức là giám mục hay đức ông. Ở đây, vì không biết gì hơn, chúng tôi tạm gọi là « Đức Ổng », như vị tiền nhiệm của ngài là Đức ông Francesco Ingoli (1622-1649) vậy.
Inscription à :
Articles (Atom)
